- Profilaktyka chorób gruczołu sutkowego
- Diagnostyka i leczenie chorób piersi
- Ultrasonografia piersi – Dr Paulina Sobstyl
Ultrasonografia piersi
Ultrasonografia piersi jest metodą obrazowania przy pomocy ultradźwięków struktury gruczołów sutkowych. Pozwala na dokładną ocenę utkania gruczołu piersiowego, ocenę ewentualnych zmian chorobowych (także tych niewyczuwalnych w badaniu palpacyjnym, jak również niewidocznych w mammografii), oraz węzłów chłonnych dołów pachowych.
Ultrasonografia piersi stosowana jest w celach diagnostycznych lub przesiewowych. Jest zalecane u kobiet po 20 roku życia, jako badanie uzupełniające dla samobadania piersi i badania lekarskiego.
Badanie ultrasonograficzne piersi nie wymaga specjalnego przygotowania, może być wykonywane w dowolnej fazie cyklu miesiączkowego, o ile lekarz nie zaleci inaczej. Jedynie u kobiet, które skarżą się na tkliwość piersi przed miesiączką wskazane jest wykonanie badania w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego. Na badanie należy zgłosić się z wcześniejszymi wynikami badań -usg piersi, mammografii, biopsji.
Najważniejsze wskazania:
- badanie profilaktyczne u kobiet po 20 roku życia
- badanie uzupełniające po mammografii
- w przypadku wyczuwalnych palpacyjnie nieprawidłowości w obrębie piersi (guzki, zgrubienia)
- w trakcie hormonoterapii
- w przypadku obecności wycieku z brodawki sutkowej
- kobiety w ciąży
- w przypadku klinicznych wykładników zapalenia piersi, podejrzenia ropnia piersi
USG piersi może być bezpiecznie wykonywane u kobiet w ciąży i karmiących piersią
Ultrasonografia piersi w ciąży
Zespół ekspertów z Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników zaleca:
- u wszystkich ciężarnych powyżej 35. roku życia wykonanie USG piersi w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży oraz raz w roku u kobiet karmiących.
- w przypadku młodszych kobiet (poniżej 35. roku życia), bez klinicznych objawów choroby piersi i bez rodzinnych/genetycznych wywiadów w kierunku raka piersi, należy rozważyć wykonanie USG piersi w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży.
- w przypadku stwierdzenia niepokojących zmian klinicznych w obrębie piersi (guza, zaczerwienienia lub obrzęku skóry piersi, powiększonych węzłów chłonnych pachowych) konieczne jest wykonanie wszystkich badań diagnostycznych, mających na celu wykluczenie raka piersi: USG piersi, mammografii (z osłoną macicy), biopsji gruboigłowej podejrzanej zmiany piersi oraz biopsji cienkoigłowej podejrzanych węzłów chłonnych pachowych – zgodnie ze standardami obowiązującymi u kobiet niebędących w ciąży.
- rozważenie badania USG piersi raz w roku u kobiet karmiących.
Mammografia
Mammografia jest uważana za bezpieczną i efektywną metodę obrazowania gruczołu piersiowego. Badanie służy uwidocznieniu prawidłowych struktur sutka i ewentualnych zmian w jego obrębie (zmian ogniskowych w tym mikrozwapnień). Badanie może być trochę nieprzyjemne, lub bolesne, jednak korzyści z niego wynikające przewyższają te niedogodności.
Mammografia może mieć charakter diagnostyczny jaki i profilaktyczny (skrining). Celem badań skriningowych jest wykrycie raka piersi na jak najwcześniejszym stadium jego rozwoju, co w istotny sposób poprawia rokowania dla pacjentki.
Badanie mammograficzne może być również wykonywane w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki Raka Piersi. Skierowany on jest do kobiet między 50 a 69 rokiem życia, które w ciągu ostatnich 24 miesięcy nie miały wykonanej mammografii w ramach programu profilaktyki oraz nie chorowały nigdy na raka piersi.
Badanie polega na wykonaniu zdjęć rentgenowskich w dwóch projekcjach dla każdego sutka (skośnej i osiowej), w przypadku określonych wskazań wykonuje się również zdjęcia celowane. Optymalny czas na wykonanie mammografii w przypadku kobiet miesiączkujących to 5-10 dzień cyklu. Kobiety po menopauzie mogą wykonać badanie w dowolnym dniu (!) Przed badaniem należy poinformować o wynikach wcześniej wykonanych badań, ciąży, przebytych operacjach piersi, oraz hormonoterapii. W dniu badania nie należy używać dezodorantu ani pudru – środki te mogą spowodować zmianę obrazu mammograficznego.
Najważniejsze wskazania do wykonania mammografii:
- podejrzenie procesu złośliwego
- podejrzenie zmiany łagodnej w celu dokładniejszej diagnostyki
- ból piersi
- wyciek z brodawki sutkowej
- przed rozpoczęciem hormonoterapii
- kontrola skuteczności leczenia (operacyjnego, chemio- lub radioterapii)
- kobiety, u których w rodzinie wystąpił rak piersi lub z potwierdzona mutacją w obrębie genów BRCA1/BRCA2
- U kobiet od 40 roku życia co dwa lata
- Corocznie również u kobiet poniżej 40 roku życia ze zwiększonym ryzykiem raka sutka (np. występowanie raka sutka w rodzinie, dysplazja gruczołu piersiowego).
Samobadanie piersi
Samobadanie piersi jest metodą, która polega na starannym oglądaniu oraz badaniu przez dotyk piersi. Jest to metoda zdecydowanie mniej dokładna niż mammografia, jednak stosowana w regularnych odstępach czasu pozwala na poznanie budowy własnych piersi i wykrycie niewielkich nieprawidłowości.
Samobadanie piersi składa się z kilku etapów:
1. Oglądanie
- W tym celu najlepiej rozebrać się do pasa i stanąć przed lustrem najpierw ze swobodnie opuszczonymi rękoma wzdłuż ciała, a następnie opartymi na biodrach.
- Należy dokładnie obejrzeć piersi oceniając ich wygląd, kształt, wielkość, zabarwienie brodawek, a także czy nie pojawiły się zmiany koloru, wciągnięcia skóry, brodawki, wypryski, owrzodzenia.
- Piersi należy oglądać zarówno z przodu, jaki i z profilu przy uniesionych rękach ku górze. Następnie pochylając się ku przodowi należy obserwować czy wraz z ruchem nie pojawiają się zmiany w kształcie piersi, pofałdowania skóry lub wciągniecie brodawki.
2. Palpacja
- Przed rozpoczęciem badania należy ułożyć się w pozycji leżącej wygodnie na plecach podkładając jedną rękę pod głowę. Badanie przeprowadzić można również w pozycji stojącej zakładając rękę po stronie badanej piersi za głowę. Badanie prawej piersi wykonuje się lewą ręką. Analogicznie postępuje się badając drugą pierś.
- Mocno uciskając pierś dłonią należy stopniowo przemieszczać dłoń po całym obszarze piersi, tak, aby nie pominąć żadnego z jej fragmentów. Pozwala to na dokładną ocenę struktury budowy piersi.
- W dalszym etapie należy sprawdzić pachę i dołki nadobojczykowe szukając ewentualnych guzków mogących odpowiadać powiększonym węzłom chłonnym.
- Należy również ścisnąć brodawkę sprawdzając czy nie wycieka z niej jakiś płyn.
- Po zakończeniu badania jednej piersi całą procedurę należy powtórzyć dla drugiej piersi.
- Najlepszy moment do badania piersi to tydzień po zakończeniu krwawienia miesiączkowego. Kobiety, które już nie miesiączkują powinny wykonywać badanie w ten sam, wybrany dzień miesiąca.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
- w przypadku jakichkolwiek wątpliwości stwierdzonych w samodzielnym badaniu piersi
- gdy nie wiemy jak poprawnie badać piersi
- gdy w najbliższej rodzinie występowały zachorowania na raka piersi